Erişkin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda tepki ketleme ve enterferans kontrolü

Basit Öğe Kaydı
dc.authorid0000-0002-0880-8974en_US
dc.authorid0000-0003-4083-2680en_US
dc.contributor.authorArat Çelik, Hidayet Ece
dc.contributor.authorKüçükgöncü, Suat
dc.contributor.authorErdoğan, Ayşe
dc.contributor.authorÖzerdem, Ayşegül
dc.date.accessioned2024-07-12T21:10:28Z
dc.date.available2024-07-12T21:10:28Z
dc.date.issued2023en_US
dc.departmentFakülteler, Tıp Fakültesien_US
dc.description.abstractİnhibitör kontrol, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda (DEHB) yürütücü işlevlerde bozulmanın görüldüğü temel alanlardan biridir. İnhibitör kontrol tepki ketleme ve enterferans kontrolü gibi bileşenlerden oluşmaktadır. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda inhibitör kontrolün hangi bileşenlerinde bozulma olduğunun saptanması, ayırıcı tanı ve tedavi açısından faydalı olacaktır. Bu çalışmada erişkin DEHB’de tepki ketleme ve enterferans kontrolünün ne şekilde etkilendiğinin araştırılması amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışmaya 42 erişkin DEHB tanılı birey ve 43 sağlıklı kontrol (SK) dâhil edilmiştir. Tepki ketleme ve enterferans kontrolünün değerlendirilmesi amacıyla Dur İşareti Testi (DİT) ve Stroop Test kullanılmıştır. Hasta ve SK grupların DİT ve Stroop test açısından karşılaştırılmasında, yaş ve eğitim düzeyi eş değişken olarak alınarak, MANCOVA kullanılmıştır. Dur İşareti Testi ve Stroop Test ile Barrat Dürtüsellik Ölçeği-11 (BDÖ-11) arasındaki ilişkiye Pearson korelasyon analizi ile bakılmıştır. Erişkin DEHB tanılı bireylerde psikostimülan kullanan ve kullanmayan bireyler arasında testlerin karşılaştırılması Mann Whitney-U testi ile yapılmıştır. Bulgular: Çalışmamızda DEHB tanılı bireylerde tepki ketlemenin SK’lere göre bozulduğu, enterferans kontrolünün ise SK’lerden farklılık göstermediği saptanmıştır. Dur işareti gecikmesi (DİG) ile BDÖ-11 dikkat, motor, plansızlık ve toplam puanları arasında zayıf ve orta düzeyde negatif yönde, dur işareti tepki süresi (DİTS) ile BDÖ-11 dikkat, motor, plansızlık ve toplam puanları arasında zayıf düzeyde pozitif yönde ilişki bulunmuştur. Metilfenidat tedavisi alan DEHB tanılı bireylerde, almayanlara göre tepki ketleme becerilerinde anlamlı düzelme olduğu, BDÖ-11 ile ölçülen dürtüsellik düzeylerinin de gerilediği saptanmıştır. Sonuç: İnhibitör kontrol çatısı altında ele alınan tepki ketleme ve enterferans kontrolünün erişkin DEHB tanılı bireylerde farklı özellikler gösterebileceği ve bunun ayırıcı tanı açısından önemli olduğu unutulmamalıdır. Psikostimülan tedaviyle tepki ketleme becerisinde düzelme olduğu, bu durumun hastanın da fark edeceği şekilde olumlu olarak hissedildiği söylenebilir. Hastalığın nörofizyopatolojik mekanizmalarını anlamak, buna uygun tedaviler geliştirmek açısından faydalı olacaktır.en_US
dc.description.abstractAmong the executive functions affected in attention deficit hyperactivity disorder (ADHD), inhibitory control is one of the primary areas of impairment, characterized by components that include response inhibition and interference control. Determining the impaired inhibitory control components will be useful in the differential diagnosis and treatment of ADHD. The present study aimed to investigate response inhibition and interference control abilities of adults with ADHD. The study included 42 adults diagnosed with ADHD and 43 healthy controls. The stop-signal task (SST) and Stroop test were used for assessing the response inhibition and interference control, respectively. Multivariate analysis of covariance was used for comparing the ADHD and healthy control groups in terms of their SST and Stroop test scores, wherein the age and education level of the participants were taken as covariables. The relationship between SST and Stroop Test and Barratt Impulsiveness Scale-11 (BIS-11) was tested by Pearson correlation analysis. Mann-Whitney U test was used for comparing the test scores between those who were administered with psychostimulants among the adults with ADHD and those who were not. Response inhibition was observed to be impaired in adults with ADHD compared with the healthy controls, whereas no difference regarding interference control was observed. As per the Barratt Impulsiveness Scale-11 (BIS-11), a weak and moderately negative relationship was found between the stop signal delay and the attentional, motor, non-planning scores, and total scores and a weak positive relationship was found between the stop-signal reaction time and the attentional, motor, non-planning scores, and total scores. A significant improvement was observed in the response inhibition skills of the adults with ADHD who had received methylphenidate treatment compared to those who had not, and the former also showed lower impulsivity levels as measured by the BIS-11. It should be noted that response inhibition and interference control, which are considered under the umbrella of inhibitory control, may exhibit different characteristics in adult individuals diagnosed with ADHD and this is important for differential diagnosis. An improvement was observed in the response inhibition of adults with ADHD caused by psychostimulant treatment, which was associated with positive outcomes that were also noticeable by the patients. Understanding the underlying neurophysiological mechanisms of the condition would further facilitate the development of appropriate treatments.en_US
dc.identifier.citationArat Çelik, H.E., Küçükgöncü, S., Erdoğan, A. ve Özerdem, A. (2023). Erişkin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda tepki ketleme ve enterferans kontrolü / Response inhibition and interference control in adult attention deficit hyperactivity disorder. Nöropsikiyatri Arşivi, Türk Nöropsikiyatri Derneği. 60(1), s. 3-8.en_US
dc.identifier.doi10.29399/npa.28192
dc.identifier.endpage8en_US
dc.identifier.issn1309-4866
dc.identifier.issue1en_US
dc.identifier.scopus2-s2.0-85151025777en_US
dc.identifier.scopusqualityN/Aen_US
dc.identifier.startpage3en_US
dc.identifier.trdizinid1169754en_US
dc.identifier.urihttps://www.noropsikiyatriarsivi.com/makaleOzet?id=2614
dc.identifier.urihttps://doi.prg/10.29399/npa.28192
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/20.500.12415/4253
dc.identifier.volume60en_US
dc.indekslendigikaynakScopus
dc.indekslendigikaynakTR-Dizin
dc.institutionauthorArat Çelik, Hidayet Ece
dc.institutionauthorKüçükgöncü, Suat
dc.language.isotren_US
dc.publisherTürk Nöropsikiyatri Derneğien_US
dc.relation.ispartofNöropsikiyatri Arşivien_US
dc.relation.publicationcategoryUlusal Hakemli Dergide Makale - Kurum Öğretim Elemanıen_US
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccessen_US
dc.snmzKY03148
dc.subjectDikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuen_US
dc.subjectdürtüselliken_US
dc.subjectenterferans kontrolüen_US
dc.subjectinhibitör kontrolen_US
dc.subjecttepki ketlemeen_US
dc.subjectAttention deficit hyperactivity disorderen_US
dc.subjectinhibitory controlen_US
dc.subjectinterference controlen_US
dc.subjectimpulsivityen_US
dc.subjectresponse inhibitionen_US
dc.titleErişkin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda tepki ketleme ve enterferans kontrolüen_US
dc.title.alternativeResponse inhibition and interference control in adult attention deficit hyperactivity disorderen_US
dc.typeArticle
dspace.entity.typePublication

Dosyalar

Koleksiyon

Tıp Fakültesi Koleksiyonu
Scopus İndeksli Yayınlar Koleksiyonu
TR-Dizin İndeksli Yayınlar Koleksiyonu